Les 84.000 dharma sont-ils vrais ?

Le Seigneur Gampopa dit : 

- Pour les 84.000 afflictions (sct. kleśa), le parfait Éveillé avait enseigné comme remède 84.000 instructions. Les afflictions des êtres sont inconcevables (sct. acintya), et il en va de même pour les instructions de l’Éveillé, également inconcevables.

Question : Mais quelle était alors la nécessité de les enseigner ?

- Elles ont été enseignées pour que les êtres comprennent. Ce qui a été enseigné, ce sont des représentations (sct. vikalpa) basées sur les appropriations (S. skandha)[1] des êtres. L’Éveillé n'avait pas d'autre moyen pour enseigner que par des représentations (sct. vikalpa).

Question : Comment ces représentations sont-elles enseignées ? 

Les formations (sct. saṃskāra) sont conçues comme les [cinq agrégats] (sct. skandha). La nature naturante (sct. prakṛti) est conçue comme les éléments (sct. dhātu). Sa puissance est conçue comme les sources (S. āyatana)[2].

Ainsi les éléments (sct. dhātu), les sources (sct. āyatana), les six facultés (sct. indriya), les douze facteurs de la coproduction conditionnée (S. pratītyasamutpāda), tout ce qui est conditionné/composé (sct. saṃskṛta) et inconditionné (sct. a-saṃskṛta) etc., tout cela est appelé « inconcevable » (sct. acintya).

Ainsi, toutes les [84.000] instructions sont véridiques, mais leur réification (tib. zhen) n'est pas véridique. Elles sont comme des songes (sct. svapna), comme des créations [magiques] (sct. māyā), comme des fantômes (sct. nirmāṇa), comme des reflets (sct. pratirūpa).

Elles sont véridiques en ce que l’essence (tib. ngo bo) de la pensée n’est pas un néant (tib. med pa), et que c’est l’intuition du Naturel (sct. sahaja) qui est véridique. Au moment d'accéder à la pensée (sct. citta), elle s’avère concrètement comme la nature des phénomènes (sct. dharmatā).

Extrait de : tshogs chos yon tan phun tshogs

***

[1] Les cinq constituants d’une personne : un constituant physique (rūpa-kāya) et quatre constituants mentaux (nāma-kāya). A savoir : la forme/matière (rūpa), les sensations (vedanā), les perceptions (samjñā), les formations volitionnelles (samskāra) et les consciences (vijñāna). C’est quand ces constituants sont appropriés par « le moi » (sujet), qui les considère « miens » (objet), qu’apparaît la dualité sujet-objet.

Voir aussi :

"The Jñānalokālaṃkāra’s progression follows the questions posed by Mañjuśrī, directly enunciating the first part of the syllogistic structure discussed above (the relationship between thesis and logical ground).

This section offers several remarkable explanations of a buddha’s awakening, relying on fundamental categories of Buddhist thought, such as the twelve entrances (āyatana) and theeighteen bases (dhātu). These categories subsume the entirety of existent things (dharmas) within schemes that may highlight the dependent arising of sentience, defined as the perception of objects. Mañjuśrī most consistently praises the Buddha for the lack of that perception."

[2] Les douze sources, soit six bases intérieures et six objets : l'œil et le visible, l'oreille et le son, le nez et l'odeur, la langue et la saveur, le corps et l'objet tactile, le mental (P. manoyatana) et l'objet mental (P. dhammāyatana)

࿑ ཡང་རྗེ་དྭགས་པོ་རིན་པོ་ཆེའི་ཞལ་ནས།
ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཉོན་མོངས་པ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་གི་གཉེན་པོར། ཆོས་ཀྱི་སྒོ་མོ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་བྱ་བ་ཇི་སྐད་ཡིན། སེམས་ཅན་གྱི་ཉོན་མོངས་པ་ཡང་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་སྒོ་ཡང་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་ཡིན། 

འོ་ན་དེ་བཤད་པ་ལ་དགོས་པ་ཅི་ཡོད་ན། 

སེམས་ཅན་གྱིས་གོ་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་བཤད། གང་བཤད་ན་སེམས་ཅན་གྱི་ཕུང་པོ་རྣམ་རྟོག་བཤད། རྣམ་རྟོག་མ་གཏོགས་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཆོས་ལོགས་ན་བཤད་པ་མེད། 

རྣམ་རྟོག་ཅི་ལྟར་བཤད་ན། 

འདུས་པ་ལས་ཕུང་པོར་བཏགས། རང་བཞིན་ལ་ཁམས་སུ་བཏགས། ནུས་པ་ལ་སྐྱེ་མཆེད་དུ་བཏགས། དེ་ལྟར་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད། དབང་པོ་དྲུག རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་བཅུ་གཉིས། འདུས་བྱས་དང་། འདུས་མ་བྱས་དང་། དེ་ལ་སོགས་པ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་གསུངས།

གསུངས་པ་དེ་རྣམས་ཐམས་ཅད་བདེན་ནམ་ཞེན་མི་བདེན། རྨི་ལམ་ལྟ་བུ། སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ། སྤྲུལ་པ་ལྟ་བུ། གཟུགས་བརྙན་ལྟ་བུ་ཡིན། བདེན་པ་ནི་སེམས་ཀྱི་ངོ་བོ་མེད་པ་མ་ཡིན་པའི་དོན། ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་ཡེ་ཤེས་བདེན་པ་ཡིན། སེམས་རྟོགས་པའི་དུས་སུ་ཆོས་ཉིད་མངོན་དུ་གྲུབ།

༼ ཆོས་རྗེ་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེའི་གསུང༌།་ཚོགས་ཆོས་ཡོན་ཏན་ཕུན་ཚོགས༎ ༽

yang rje dwags po rin po che'i zhal nas/

yang dag par rdzogs pa'i sangs rgyas nyon mongs pa brgyad khri bzhi stong gi gnyen por/ chos kyi sgo mo brgyad khri bzhi stong bya ba ji skad yin/ sems can gyi nyon mongs pa yang bsam gyis mi khyab pa/ sangs rgyas kyi chos sgo yang bsam gyis mi khyab pa yin/

'o na de bshad pa la dgos pa ci yod na/

sems can gyis go bar bya ba'i phyir bshad/ gang bshad na sems can gyi phung po rnam rtog bshad/ rnam rtog ma gtogs sangs rgyas kyis chos logs na bshad pa med/

rnam rtog ci ltar bshad na/

'dus pa las phung por btags/ rang bzhin la khams su btags/ nus pa la skye mched du btags/ de ltar khams dang skye mched/ dbang po drug_rten cing 'brel bar 'byung ba bcu gnyis/ 'dus byas dang / 'dus ma byas dang / de la sogs pa bsam gyis mi khyab pa gsungs/

gsungs pa de rnams thams cad bden nam zhen mi bden/ rmi lam lta bu/ sgyu ma lta bu/ sprul pa lta bu/ gzugs brnyan lta bu yin/ bden pa ni sems kyi ngo bo med pa ma yin pa'i don/ lhan cig skyes pa'i ye shes bden pa yin/ sems rtogs pa'i dus su chos nyid mngon du grub/

(chos rje dwags po lha rje'i gsung*/ tshogs chos yon tan phun tshogs//)

Qu'est-ce que la vacuité authentique ?

Question : Qu'est-ce que la vacuité authentique ?

- Quand, sous la direction d'un bon instructeur doté de l'oeil du dharma, elle pénètre tous les connaissables vierges, elle se manifeste comme l'Éveillé.

Quand le yogi fait naturellement une expérience de la pensée-en-soi (sct. cittatva), en dehors des innombrables expédients, les représentations seront déterminées d'elles-mêmes, les affections cesseront naturellement, l'intuition surgira d'elle-même, la Vue (sct. darśana) sera comprise naturellement, et aucune routine (sct. vyavahāra) ne l'encombrera.

L'authentique expérience de la pensée ne peut s'exprimer. Elle est comme le plaisir éprouvé par une jeune fille, ou le rêve d'un muet.

Tous les êtres font cette [expérience], mais personne ne la reconnaît. C'est pourquoi il est essentiel d'avoir un bon instructeur. On ne peut pas la montrer par une analogie, car les analogies ne permettent pas de l’atteindre.

Comment faire alors ?

N'enferme pas la conscience originelle en un support.
N'arrête pas la compréhension [intellectuelle] (tib. go).
Ne suis aucune direction.
Ne vise pas l'ultime (tib. phugs)
Aucun exemple ne peut la montrer.
Aucun discours ne peut l'atteindre
Laisse-la sans la corriger ou la manipuler.

Extrait de : tshogs chos yon tan phun tshogs

࿑ འོ་ན་སྟོང་པ་ཉིད་རྣལ་མ་གང་ཡིན་ཟེར་ན།

བླ་མ་དམ་པ་ཆོས་ཀྱི་སྤྱན་ཅན་གཅིག་གིས་ལམ་སྣ་ཁྲིད་ཅིང༌།་གཉུག་མའི་ཤེས་པ་ཐམས་ཅད་ལ་ཁྱབ་པས་དེ་སངས་རྒྱས་ལ་གསལ་བར་སྣང༌།
རྣལ་འབྱོར་པ་ལ་ཐབས་དཔག་ཏུ་མེད་པ་ལས་རང་བཞིན་གྱིས་སེམས་ཉིད་ཀྱི་ཉམས་འབྱུང་སྟེ།་དེའི་དུས་ན་རྟོག་པ་རང་ཤུགས་ཀྱིས་ཆོད།་ ཉོན་མོངས་པ་ཡང་ངང་གིས་འགགས།་ཡེ་ཤེས་རང་ཤུགས་ཀྱིས་འཆར།་ལྟ་བ་རང་ཤུགས་ཀྱིས་རྟོགས།་ཐ་སྙད་གང་དུ་ཡང་མི་འདོགས།
སེམས་ལ་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་ཡང་དག་བརྗོད་དུ་མི་བཏུབ།་དཔེར་ན་གཞོན་ནུ་མ་ཡིས་བདེ་བ་མྱོང་བའམ།་ལྐུག་པའི་རྨི་ལམ་ལྟ་བུའོ།
སེམས་ཅན་ཀུན་ལ་ཡོད་ཀྱང་ངོ་མ་ཤེས་པས་ན།་དེས་ན་བླ་མ་དམ་པ་ལ་བསྟེན་པ་གཅེས།་དེ་ནི་དཔེའི་སྒོ་ནས་མཚོན་པ་ཙམ་ཡིན། དོན་ལ་དཔེས་ཀྱང་ཐོག་ཏུ་མི་ཕེབས།

དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན།

གཉུག་མའི་ཤེས་པ་དེ་རྟེན་གང་ལ་ཡང་མ་བཅས།
གོ་གར་ཡང་མ་འགགས།
ཕྱོགས་གར་ཡང་མ་ལྷུང༌།
ཕུགས་གར་ཡང་མ་གཏད།
དཔེ་གང་གིས་ཀྱང་མཚོན་དུ་མེད།
བརྗོད་པ་གང་གིས་ཀྱང་ཐོག་ཏུ་མི་ཕེབས།
བཅས་བཅོས་མི་བྱ་བར་རང་གར་ཞོག་གསུང༌།

༼ ཆོས་རྗེ་དྭགས་པོ་ལྷ་རྗེའི་གསུང༌།་ཚོགས་ཆོས་ཡོན་ཏན་ཕུན་ཚོགས༎ ༽

'o na stong pa nyid rnal ma gang yin zer na/

bla ma dam pa chos kyi spyan can gcig gis lam sna khrid cing*/ gnyug ma'i shes pa thams cad la khyab pas de sangs rgyas la gsal bar snang*/

rnal 'byor pa la thabs dpag tu med pa las rang bzhin gyis sems nyid kyi nyams 'byung ste/ de'i dus na rtog pa rang shugs kyis chod/ _nyon mongs pa yang ngang gis 'gags/ ye shes rang shugs kyis 'char/ lta ba rang shugs kyis rtogs/ tha snyad gang du yang mi 'dogs/

sems la nyams su myong ba yang dag brjod du mi btub/ dper na gzhon nu ma yis bde ba myong ba'am/ lkug pa'i rmi lam lta bu'o/

sems can kun la yod kyang ngo ma shes pas na/ des na bla ma dam pa la bsten pa gces/ de ni dpe'i sgo nas mtshon pa tsam yin/_don la dpes kyang thog tu mi phebs/

de ci'i phyir zhe na/

gnyug ma'i shes pa de rten gang la yang ma bcas/
go gar yang ma 'gags/
phyogs gar yang ma lhung*/
phugs gar yang ma gtad/
dpe gang gis kyang mtshon du med/
brjod pa gang gis kyang thog tu mi phebs/
bcas bcos mi bya bar rang gar zhog gsung*/

(chos rje dwags po lha rje'i gsung*/ tshogs chos yon tan phun tshogs//)